In het anders zo vredige taalgrensdorpje Rukkelingen-Loon ‘rommelt’ het sinds 2019. Toen werden er immers barsten vastgesteld in de gevels van enkele huizen. Inmiddels vertoont zowat één derde van het totale woningenbestand barsten en scheuren … en wie zal het herstel betalen? Volgens de plaatselijke bevolking en hun experten verstoort de nabije waterwinning van de Watergroep de stabiliteit van de ondergrond maar harde bewijzen voor verzakkingen zijn er niet. Op basis van metingen en wetenschappelijk onderzoek wijzen experten van de Watergroep de algemene klimaatverandering als hoofdschuldige aan. En wie veroorzaakt de klimaatverandering? Na jarenlang aandringen van de slachtoffers stuurt de burgerlijke rechtbank van Tongeren een gerechtsdeskundige ter plekke. Op zijn/haar ‘deskundig’ onderzoek en oordeel wordt echter niet gewacht. Medio 2024 reikt Vlaams Minister voor Omgeving, in samenspraak met de Watergroep, een duurzame oplossing aan.

Het grillig verloop van dit proces sinds 2019 is het onderwerp van onderstaand feitenrelaas, gebaseerd op 47 persmededelingen (kranten, radio, TV en antwoorden op parlementaire vragen) en gekruid met enkele ‘gratis’ bedenkingen vanuit mijn geografische bagage. Het onderwerp en het probleem dragen immers van in den beginne mijn geografische belangstelling weg want het gaat tenslotte – de centen even terzijde geschoven – over de verstoring van het Haspengouws landschap, nederzettingsgeografie, de gevarieerde geologische gesteldheid van de ondergrond, de watercyclus versus grondwaterwinning en de groeiende impact van de klimaatverandering op mens en milieu!   

 Rukkelingen-Loon, een bondig geografisch-historisch portret

Op basis van meerdere archeologische vondsten neemt men aan dat deze vruchtbare regio reeds bij het begin van onze tijdrekening en wellicht zelfs nog vroeger bewoningsactiviteit kende. Het huidig taalgrensdorpje Rukkelingen (3,88 km²) heeft zich sinds de vroege middeleeuwen ontwikkeld op het uitdijend interfluvium tussen de Figgel- en de Hornebeek; ten noorden van de dorpskom stromen beide beekjes samen en vormen ze de bovenloop van de Herk. Het kerndorpje ligt op zowat +95 meter boven het zeeniveau. Het suffix -Loon werd pas toegevoegd na de creatie van de ‘provincie Limburg’ (1839) als onderscheid met een gelijknamige nederzetting aan de Jeker maar sinds de overheveling naar Wallonië (1963) is l.g. echter verfranst tot Roclenge-sur-Geer.

Ondanks de gunstige ligging aan en ontsluiting via de N743 is het inwonertal sinds het begin van de 20^ste eeuw met ruim 25% afgenomen. Op 01/01/2024 stond de teller op 368 inwoners wat neerkomt op een gemiddelde bevolkingsdichtheid van amper 95 inw/km². Het agrarische Rukkelingen-Loon – langs de Bovelingenstraat staan nog meerdere monumentale boerderijen – evolueerde recentelijk naar een afgeslankt woondorp. Voor de meeste basisvoorzieningen is men aangewezen op het naburige Mechelen-Bovelingen. Sedert 1977 is Rukkelingen-Loon een deelgemeente van Heers.

De Sint-Quirinuskerk – een neoclassicistisch zaalkerkje uit 1839-42 – is momenteel buiten dienst; men is op zoek naar een nieuwe bestemming. Patroonheilige Quirinus van Neuss werd in dit kerkje vereerd als specialist tegen oogpijn. Toen ik het interieur in 2008 ter voorbereiding van mijn Geogids Heers bezocht, stond er op de altaartafel een kommetje met ‘ouate’ (= ‘watten’ in het Nederlands), doordrenkt met gewijd water voor de behandeling van ontstoken ogen. Rukkelingen-Loon en water, het lijkt wel een eeuwenoud verbond … zeker voor wie de rest van dit waargebeurd verhaal leest en dan zijn/haar ogen niet kan geloven!

Eerste statie – 2019: 14 huizen barsten uit hun voegen

In april 2019 worden voor het eerst barsten en scheuren vastgesteld in de gevels van een ca. 30 jaar oude woning. Tegen het eind van het jaar is het aantal getroffen huizen opgelopen tot 14. Het dorp staat in rep en roer, men vreest vooral een waardevermindering van have en goed omwille van de plots onstabiele ondergrond. Men gaat te rade bij een ingenieursbureau. Verzekeringen worden op de hoogte gebracht van de schade. Het gemeentebestuur van Heers komt zich van de toestand vergewissen. Alles wordt zorgvuldig gefotografeerd, gedigitaliseerd en opgevolgd; de dossiers dikken aan. De nabije waterwinning van de Watergroep wordt, vooralsnog  zonder harde bewijzen, voorzichtig als schuldige gesuggereerd. Maar de Watergroep bijt van zich af en wast de handen in onschuld: “Sinds de start van de waterexploitatie in 2006 zijn er nagenoeg geen jaarlijkse schommelingen in de hoeveelheid opgepompt water geweest. Dertien jaar lang was er geen vuiltje aan de lucht. Wij kunnen dus onmogelijk de oorzaak zijn van de plots opgetreden instabiliteit in de ondergrond van Rukkelingen-Loon”.

Ter Info. De Watergroep kreeg eertijds (2006) een vergunning voor het oppompen van 1 460 000 m³ per jaar in Rukkelingen-Loon; deze vergunning verstrijkt in oktober 2022. Om de een of andere reden blijven ze ruim onder het maximaal vergund debiet: sinds 2006 wordt er jaarlijks immers slechts gemiddeld 950 000 m³ opgepompt. Er worden meerdere watervoerende lagen geëxploiteerd; de voornaamste bevindt zich uiteraard in de Krijtlagen op een diepte van 52 meter. De waterwinning van Rukkelingen-Loon is tot nog toe één van de weinige in Haspengouw met een onthardingsinstallatie. Het ‘zacht water’ vloeit naar gezinnen van Heers, Gingelom, Sint-Truiden en Berloz.

Tweede statie – 2020: verlengingsaanvraag van de waterexploitatie versus klimaatverandering

In de loop van 2020 dikt het aantal schadegevallen aan tot 36. Experten komen langs, doen vaststellingen, nemen notities en verdwijnen dan weer voor een tijdje in de nevelen van de nabije Hornebosbeemd waar de waterwinning van de Watergroep operationeel is. In april 2020 vraagt de Watergroep een verlenging van hun exploitatievergunning met 20 jaar aan. Buurtbewoners protesteren uit vrees voor nog meer scheuren. Een fruitboer uit het naburige Waremme, net over de taalgrens, vraagt ook een vergunning aan voor het boren van een minder diepe put voor agrarisch gebruik. Er ontstaat wat interne wrevel in Rukkelingen-Loon: “ook landbouwers moeten zich aanpassen aan de klimaatverandering”. De voortgang van het dossier wordt vertraagd door de extreme maatregelen tijdens de coronacrisis die het openbare leven lamlegt. Daardoor raakt het dossier ook niet op de gemeenteraad en kan de stedenbouwkundige ambtenaar geen advies uitbrengen. Een rampscenario dreigt. Het is klagen en zweten in Rukkelingen-Loon want net zoals 2019 is ook 2020 een uitzonderlijk warm en vooral droog jaar. Uit de lucht druppelt bitter weinig neerslag terwijl uit de ondergrond evenveel water als de voorgaande jaren opgepompt wordt. De factoren ‘klimaatverandering’ en de daaraan gekoppelde ‘verdroging en inzakking van de ondergrond’ mengen zich voortaan in de debatten en zorgen vooral voor uiteenlopende interpretaties!

Derde statie – de eerste jaarhelft van 2021: experten nemen hun stellingen in

In april ’21 wordt de eerste rechtszaak van de ‘gedupeerden’, aangespannen tegen de Watergroep, voor de Burgerlijke Rechtbank te Tongeren ingeleid. De rechter beslist dat de partijen tijdens een ‘conclusietijd’ alles netjes op papier moeten zetten; op basis hiervan zal de zaak dan in maart ’22 ten gronde behandeld worden. De gemeente Heers heeft overleg gepleegd met de Watergroep, houdt hun vergunningsaanvraag voor een verlenging van de uitbating tot 2042 in beraad en is van plan om ook een expert het veld in te sturen. De tegenexpert van de Watergroep herhaalt dat er geen oorzakelijk verband is tussen de barsten in de huizen en de waterwinning van zijn cliënt; volgens hem zijn de scheuren te wijten aan de ‘algemene klimaatverandering’ waarbij er in de jongste jaren uitzonderlijk weinig regen valt. De experten van de bewoners (o.a. een milieudeskundige, een geoloog en deskundigen van de KULeuven) zien dat oorzakelijk verband echter wel. Ze zoeken de bewijzen in het afwijkend gedrag van de watergevoelige fauna en flora in de omgeving van de waterwinning: “In de beemden rondom de waterwinning is de verdroging van het substraat zichtbaar in de verdorde kruinen van de bomen. In het Hornebos staan de beekjes droog en vallen de bomen om van de droogte; kamsalamanders hebben het biotoop verlaten’. Hierop stellen de bewoners voor om zeker in de droge zomermaanden minder of helemaal geen water meer op te pompen … alsof (n.v.d.r.) een regendruppel die vandaag uit de lucht valt morgen reeds de watertafels bereikt! De bewoners dienen bij de gemeente een petitie met ruim 100 handtekeningen tegen het verlengen van de waterwinning in.

Vierde Statie – tweede jaarhelft van 2021: een kortgeding en een affichecampagne … de frustratie neemt toe!

Op 19 oktober ‘21 staan de gedupeerden van Rukkelingen-Loon voor het eerst lijnrecht tegenover de advocaten van de Watergroep in de burgerlijke rechtbank van Tongeren. Omdat ze het wachten beu zijn en de toestand op het terrein zienderogen verslechtert hebben ze immers een kortgeding aangespannen. Ze eisen de onmiddellijke aanstelling van een gerechtsexpert. Fluvius, verantwoordelijk voor het onderhoud van de nutsvoorzieningen, sluit zich bij deze eis aan; er zijn immers enkele grondverzakkingen vastgesteld. Maar de advocaten van de Watergroep verzetten zich met klem hiertegen en beweren dat ook andere mogelijke oorzaken degelijk onderzocht moeten worden zoals de ouderdom van de huizen, het aantal en de impact van de private grondwaterwinningen (o.m. voor zwembaden en door landbouwers), verharding, bodemverdichting, trillingen veroorzaakt door doorgaand zwaar verkeer, de langdurige droogte als gevolg van de klimaatverandering, … Op 16 november zal de rechter in een tussenvonnis beslissen of er nu al een gerechtsexpert komt.

Begin november ’21 meldt de Watergroep dat ze genoodzaakt is in de hernieuwingsaanvraag van hun exploitatievergunning (vanaf eind ‘22) het jaarlijks bedrag van de opgepompte hoeveelheid water te verlagen tot 900 000 m³. Een interne studie heeft immers aangetoond dat door de klimaatverandering en privégrondwaterwinningen het niveau van de grondwaterlaag aanzienlijk gedaald is. Tegen 2032 wil men dit debiet nog eens halveren.

Op 16 november ’21 beslist de rechter voorlopig nog geen gerechtsdeskundige aan te stellen. “Er is geen acute bedreiging voor de stabiliteit van de huizen. Zoals eerder vastgelegd wordt de zaak pas op 29 maart ’22 ten gronde bepleit”. Begrijpelijk stoot dit op onbegrip bij de slachtoffers en neemt de verbittering toe. Er wordt een affichecampagne opgestart om de medemens te informeren omtrent de problematiek. “Er staan welgeteld 166 huizen in Rukkelingen-Loon; de helft is opgezadeld met scheuren en barsten. En de overheden doen niets en kijken de kat uit de boom!” Tegen het eind van het jaar worden 30 bezwaren ingediend tegen de vergunningsaanvraag van de Watergroep: niet alleen inwoners van Rukkelingen-Loon maar ook Natuurpunt Heers, Natuurpunt Gingelom en de Limburgse Milieukoepel v.z.w. uiten hiermee hun bezorgdheid omtrent het ‘gekraak’ in de dorpskom én de toekomst van het Hornebos!

Vijfde Statie – eerste jaarhelft van 2022: eindelijk aanstelling van een gerechtsdeskundige terwijl de Watergroep versoepelt

Voor de gemeente Heers is de emmer vol: op 12 januari ‘22 geeft ze een negatief advies over de hele lijn voor de vergunningsaanvraag van de Watergroep. Dit betekent concreet dat de Watergroep tegen het eind van het jaar de pompen van de waterwinningsput te Rukkelingen-Loon moet stilleggen en – als logisch gevolg hiervan – dat de bevolking van Heers voortaan ook geen zacht leidingwater van eigen bodem meer krijgt! Inmiddels wordt er gewag gemaakt van 143 bezwaren en een petitie met 1432 handtekeningen.

Tijdens een infovergadering op 21/02/2022 deelt de Watergroep aan de bevolking van Rukkelingen-Loon mee dat ze, op advies van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), haar hervergunningsaanvraag verder afgezwakt heeft tot een jaarlijks pompdebiet van 850 000 m³ … een vermindering met 50 000 m³ per jaar d.i. een kolonne van 7 twintigtonners drinkwater per dag minder! Minder oppompen is echt niet mogelijk omwille van de continuïteit van de waterbedeling in de regio. Deze aanpassing alias toegeving is het gevolg van de daling van de watervoerende laag omwille van ‘te weinig neerslag’ tijdens de afgelopen jaren. Er komen extra peil- en meetputten om de actuele grondwaterstanden en de seizoensgebonden schommelingen ervan nauwkeurig te monitoren. Bovendien heeft de Watergroep i.s.m. het Agentschap Natuur en Bos (ANB) een concreet maatregelenpakket uitgewerkt voor de sanering van het natuurgebied Hornebos. Noch de gemeente Heers, noch de plaatselijke bevolking zijn door deze inschikkelijkheid gerustgesteld en blijven morren: “Omtrent de schadedossiers blijft het akelig stil”. Hun vraag voor de aanstelling van een gerechtsdeskundige valt immers nog steeds in dovemansoren.

Ter zitting van 30 maart ’22 bepleiten de advocaten van beide partijen – enerzijds de getroffen bewoners van Rukkelingen-Loon, anderzijds de Watergroep – hun inzichten en eisen omtrent de problematiek. Uit wat voorafgaat zijn hun standpunten inmiddels bekend. Samengevat komt het hierop neer. De bewoners beweren dat de sinds 2019 vastgestelde schade (barsten en scheuren) in hun woningen het gevolg zijn van de waterwinning door de Watergroep, voor de Watergroep is dit verschijnsel het gevolg van de klimaatverandering waardoor de neerslaghoeveelheid sinds 2018 in onze contreien fors verminderd is en daar is de Watergroep niet verantwoordelijk voor. De rechter houdt de al dan niet aanstelling van een gerechtsdeskundige in beraad tot het vonnis op 26 april as.!

In zijn mededeling van 28 april ’22 kondigt de rechter van de Tongerse correctionele rechtbank aan dat er een tegensprekelijk deskundig onderzoek moet komen. De expert krijgt hierbij een zeer uitgebreide opdracht waarbij alle mogelijke oorzaken onderzocht moeten worden. Aan wie (een persoon, een bureau, …) deze opdracht toegewezen wordt is mij helaas niet bekend. Pas na dit onderzoek kan de rechtbank een gemotiveerd vonnis omtrent de schadeclaims vellen. Ter zitting deelt de rechter nog mee dat op 11 oktober ‘22 een relaiszitting gepland is om het onderzoek van de expert te evalueren en om na te gaan of de rechtbank dan in staat is om de zaak verder te behandelen. Of de bewoners nadien tevreden huiswaarts keerden, betwijfel ik ten zeerste. Als fysisch geograaf met een doctoraatsstudie over Haspengouwse valleien, kan ik alleen maar beamen dat zo’n omslachtige opdracht een werk van lange adem is als men het tenminste ernstig wil aanpakken. Ik zou in elk geval nagaan of er omstreeks 2018-19 ter hoogte van Rukkelingen-Loon seismische trillingen, veroorzaakt door een minuscule aardbeving, geregistreerd zijn!

Zesde Statie – tweede jaarhelft van 2022: een proefvergunning voor twee jaar

Het heeft lang geduurd maar op 22 mei ’22 verschijnt Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving, Omgeving, Energie en Toerisme, ten tonele. Haar administratie verleent de Watergroep een proefvergunning voor het jaarlijks oppompen van 850 000 m³ water gedurende twee jaar: dus na verloop van de huidige vergunning blijft Rukkelingen-Loon nog (minstens) tot het najaar 2024 een waterwinningsgebied. Het ministerie steunt hierbij op adviezen van het AGT (Advanced Groundwater Techniques), een autonoom bedrijf gespecialiseerd in de studie van complexe en minder complexe grondwaterkwesties. Even visueel voorstellen: zou je de jaarlijks vergunde hoeveelheid water stockeren op een voetbalveld (100 x 60 m) dan staat daar een waterbak met een hoogte van 141,6 meter. Of de vergunning nadien verlengd wordt hangt af van de adviezen van de deskundige gerechtsexpert en de evaluatie van het peilputtennetwerk betreffende de schommelingen van het grondwaterpeil. Concreet mag er dus tot eind 2024 dagelijks 2 329 m³ water opgepompt worden … of elke dag een colonne van 116 tankwagens met een capaciteit van 20 ton!

Op 4 juni ’22 tekent de gemeente Heers bij de Raad van Vergunningsbetwisting beroep aan tegen de proefvergunning. “Er is geen rekening gehouden met ons advies voor het oppompen van slechts 450 000 m³ per jaar en bovendien liggen de geplande peilputten te ver van de eigenlijke waterwinning”, luidt de motivatie. De Watergroep van zijn kant gaat niet in beroep tegen een toegekende vergunning voor slechts twee jaar i.p.v. de eerder gevraagde 20 jaar.

Op het terrein komt er in de stellingenoorlog geen beweging maar de achterdocht zwelt aan. De getroffen bewoners blijven met hun barsten en scheuren in de wachtzaal zitten terwijl de gerechtsdeskundige buiten in alle stilte zijn/haar taak ter harte neemt. De gemeente Heers, bevreesd voor mogelijke ‘ongelukken of catastrofes’ (instortingen, verzakkingen, …) op hun gemeentelijk grondgebied – hun verantwoordelijkheid! –, kondigt op 14 december ’22 aan een onafhankelijk onderzoek te bestellen dat een antwoord moet geven omtrent de oorzaak en de verantwoordelijke van de barsten. Desnoods wil de gemeente Heers een neutraal bureau in het naburige Wallonië raadplegen want ‘daar is er niets aan de hand’.

Zevende statie – 2023:  vertragingsmanoevers

In februari ’23 deelt de pers mee dat er 50 schadeclaims zijn, d.w.z. dat één op de drie huizen in het dorp getroffen is. Op 14 februari ’23 zetelt de rechtbank. De gerechtsdeskundige houdt zich vooral bezig met bouwtechnisch onderzoek maar conclusies zijn er nog niet. De bewoners dringen aan op bekwame spoed. Er zijn inmiddels ook scheuren in de muur rond het kerkhof en in de parochiezaal gerapporteerd. Een en ander inspireert columnist Stijn Meuris tot een meelevend cursiefje omtrent de trieste actualiteit nabij de taalgrens: “Rukkelingen-Loon dreigt weg te zakken in een diepe put”.

Op 15 maart 23’ vragen de bewoners aan de rechter de aanstelling van een nieuwe deskundige. Ze zijn immers niet te spreken over de aanpak van de huidige, die “zaken onderzoekt die er helemaal niet toe doen”. Ze willen bovendien een nieuwe procedure opstarten waarbij de oude en de nieuwe dossiers gescheiden worden. Tegen 30 maart ‘23 zou er een nieuwe zitting zijn waarin de gerechtsdeskundige zijn eerste vaststellingen onthult maar die komt er niet. Intussen wordt er i.o.v. de Watergroep intens geboord en gepeild: 13 nieuwe handboringen tot een diepte van 5 meter, 8 machinale boringen tot op een diepte van 23 meter. Metingen in die putten moeten op termijn uitsluitsel brengen omtrent “de mogelijke oorzaak’ van het onheil waarnaar men al vijf jaar op zoek is!

Op 18 augustus ‘23 verwerpt de Raad voor Vergunningsbetwisting het beroep van de gemeente Heers tegen de afgeleverde proefvergunning. Volgens het kabinet van Minister Demir nam de Raad een pragmatische beslissing: “We gunnen de Watergroep de tijd om een op objectieve metingen gebaseerd monitoringsprogramma uit te voeren. Tegen de zomer ’24 komt er een evaluatieverslag en ten laatste in oktober ‘24 neemt de Vlaamse regering een besluit omtrent de toekomst van de grondwaterwinning in Rukkelingen-Loon”. Allemaal ‘vertragingsmanoevers’ voor de getroffenen die hopeloos in de kou blijven staan. Eind ’23 vecht de gemeente Heers bij de Raad van State de proefvergunning van twee jaar – de uitvoering hiervan loopt binnen enkele maanden af! – aan … rijkelijk laat dus.

Achtste statie – eerste jaarhelft 2024: Demir beslist: tegen 2029 moet de waterwinning Rukkelingen-Loon uitdoven!

In april ‘24 doet de Watergroep een reeks belangrijke toekomstgerichte onthullingen waarin de aandachtige waarnemer tenminste een zweem van schuldbekentenis kan ontwaren. In de recent geboorde peil- en meetputten is het water sinds de nulmeting van augustus ’23 gestegen. Dit wordt enerzijds verklaard door vernatting (toename van de neerslag in de voorbije maanden … klimaatsverandering m.a.w.), anderzijds als het gevolg van de vermindering van opgepompt water. Om dit verlies te compenseren stuurt de Watergroep reeds sinds oktober ’22 leidingwater uit de waterwinning van Voort (Borgloon) naar Heers. De Watergroep zal tegen 2028 in Tongeren-Borgloon een nieuw waterproductiecentrum bouwen zodat de winning in Rukkelingen-Loon geleidelijk kan afgebouwd worden.

Op 5 mei ’24 beslist minister Zuhal Demir, Vlaams minister van Omgeving, de waterwinning van Rukkelingen-Loon te laten uitdoven tegen 2029. De politica verleent dus een vergunning, geldig voor vijf jaar, voor een jaarlijks op te pompen debiet van maximum 850 000 m³. De monitoring op basis van peil- en meetputten blijft gehandhaafd. Indien de toestand in de meetpunten verslechtert, kan het debiet tussentijds verder teruggeschroefd worden.

Negende statie – tweede jaarhelft 2024: er zijn geen winnaars

De kruistocht van de plaatselijke bevolking heeft dan toch iets opgebracht – nl. de afbouw van de waterwinning op termijn – maar de gezinnen wiens huizen door scheuren en barsten getroffen en ontwaard zijn, blijven juridisch voorlopig in de kou staan. Er is immers omtrent het oorzakelijk verband tussen de waterwinning en de scheuren/barsten nog geen juridische uitspraak gevallen. Tenminste, er is hieromtrent bij mijn weten nog niets openbaar gecommuniceerd. Dit hoeft ook helemaal niet; ik kan alleen maar de hoop uitspreken dat deze individuele schadegevallen rechtmatig en correct afgehandeld zijn of worden vermits tussen de regels duidelijk te lezen is dat het minstens een gedeelde verantwoordelijkheid is.

Niettemin tekent de gemeente Heers beroep aan tegen de ministeriële slotvergunning die onder voorwaarden een exploitatie tot ten laatste 2029 toestaat. “Ons advies om de jaarlijkse hoeveelheid opgepompt water meteen terug te schroeven tot 450 000 m³ werd niet weerhouden. Bovendien krijgen de inwoners van Heers voortaan hard water uit Voort i.p.v. zacht water uit eigen bodem. Het bestuur vindt het pure geldverspilling dat een goed functionerende waterwinning als deze van Rukkelingen-Loon gesloten wordt!” In de marge verwijt de plaatselijke burgervader de dienstdoende minister van Omgeving dat “ze te weinig met de streek betrokken is” … Haspengouw versus de Kempen is inderdaad een zeer ongelijke strijd geworden … de excessen hiervan zijn dagelijkse kost. Al deze soms scherpe uitspraken werden gedaan tijdens de laatste maanden van 2024 … in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen!

Tiende statie – 2025: zoals in de duivensport: “Rukkelingen-Loon: mistig, grondnevel … wachten”

Omstreeks Kerstmis 2024 sust de Watergroep de misnoegde Haspengouwers met de belofte: “We investeren 56 000 000 euro in zachter water voor het zuiden van Limburg”. Dit cadeautje zou ten laatste in 2030 uitgepakt moeten zijn … want dan zijn er opnieuw gemeenteraadsverkiezingen!

In een reportage van TV-Limburg op 9 september ’25 eisen de eigenaars van gescheurde huizen via hun advocate dat de rechtbank een nieuwe deskundige aanstelt omdat ‘het onderzoek van de eerder aangeduide gerechtsdeskundigen niet correct en niet grondig verlopen is en dat het bovendien veel te duur is’. In principe betekent dit dat het gerechtelijk onderzoek volledig overgedaan moet worden … alsof in dit concreet geval ‘de tijd’ ook wel ‘de wonden alias de barsten’ zal helen!

Slotbedenking

Aan het (bijna) eind van het verhaal moeten mij toch enkele bedenkingen van het hart. Nooit werd er in de pers een kaartje met de precieze situering van de problemen getoond. Nooit zagen we een geologische doorsnede met de aanduiding van de watervoerende lagen … de sleutel van elk gedegen onderzoek naar oorzaken en gevolgen! Waar in de dorpskom staan de panden die barsten en scheuren vertonen? Waarom werd indertijd op deze plaats een waterproductiecentrum gebouwd? Zijn er identieke klachten in de buurt van andere, analoge Haspengouwse waterwinningen (Vliermaal, Kortessem, Wellen, Nieuwerkerken, Velm, e.a.) van de Watergroep? Hoe gaat een waterproductiecentrum technisch te werk? Och ja, het onheil is geschied. Hopelijk komt er vlug een oplossing waarin eenieder zich kan vinden en de rust in het dorp kan weerkeren. Hoe het intussen de vegetatie in het naburig Hornebos vergaat (een ander slachtoffer van de verdroging en de algemene klimaatverandering) kan je zelf gaan vaststellen langs de bewegwijzerde wandelpaden in het ANB-natuurgebied Hornebos. 

Lapis, mors-abolescens.
4 november 2025